Chương 90

* Lôgic của kẻ ghen tị: Tôi không làm được, hãy để cho bạn cũng không làm được như tôi, thậm chí để cho bạn càng làm không được hơn tôi.

* Khi bạn đang được gió xuân đắc ý, hãy coi chừng những con mắt hung dữ của ghen tị đang tia đến bạn, hãy coi chừng ánh sáng chết của ngôi "tai tinh" ghen tị trùm lên bạn.

Bị người khác ghen tị là một loại bị tổn hại cực kỳ không công bằng và oán hận. Người bị ghen tỵ đối với người ghen tị có thể không có một tí bất lợi và ác ý nào, thậm chí người trước có những việc làm có lợi và hữu nghị với người sau. Hoàn toàn do lòng dạ hẹp hòi của loại người sau, không thể khoan nhượng người khác trội hơn anh ta, đã sinh ra loại tình cảm đê tiện thấp hèn - đó là ghen tị.

Nói chung, khi bạn bị người khác ghen tị là lúc bạn đang đóng vai của một kẻ mạnh trong cuộc sống, về các phương diện tài năng hoặc tình cảnh nhân sinh hoặc địa vị danh dự đang có ưu thế nhất định. Còn người ghen tị thì trái ngược với những điều đó, phần nhiều là kẻ thất bại trong cuộc sống. Anh ta có lẽ biết thất bại, biết tình cảnh của nhiều phương diện không bằng người, nhưng anh ta không bằng lòng tiếp nhận thất bại này, không bằng lòng tiếp nhận tình cảnh này mà anh ta lại không bằng lòng có lẽ không thể dùng phương thức tích cực để cải thiện cảnh này. Thế là mưu toan đào khoét sâu khuyết điểm của người khác để bù đắp lại và an ủi mình, hoặc mưu toan quật ngã người khác, đem người khác gạt bằng ngang với mình hoặc thấp hơn một chút. Ðây chính là logic của kẻ ghen tỵ: tôi không làm được, để bạn cũng không làm được như tôi, thậm chí để cho bạn càng không làm được hơn tôi.

Người ta nói nghe mà sợ! Khi bạn gặp nhiều người ghen tị, ghen tị có thể trở thành một sức mạnh hung ác lớn mạnh, thật sự đem bạn ?gạt bằng?. Nếu như bạn mềm yếu, họ có thể phá vỡ toàn bộ tâm linh của bạn. Bạn càng sợ việc phá vỡ này, bạn lại càng bị phá nhanh hơn. Chúng ta đã từng thấy nhiều bạn trẻ tài hoa tuyệt vời, tiền đồ khôn lường, vừa mới xuất đầu lộ diện đã bị ?gạt bằng? liền. Chúng ta thậm chí đã từng thấy nhà dương cầm vì ghen tị mà căm ghét đến nỗi bị chặt đứt ngón tay, diễn viên bị hủy hoại cả khuôn mặt.

"Kinh Thánh" gọi ghen tị là con mắt hung dữ, nhà tướng học đặt tên ghen tị là "Tai tinh'. Khi bạn vừa mới ra khỏi lều tranh, khi bạn tài hoa nổi trội, gió xuân đắc ý, hãy coi chừng con mắt hung dữ này đang tia tới bạn, hãy coi chừng ánh sáng chết của ngôi "tai tinh" này trùm lên bạn. Bạn có thể bỏ ra một chút thời gian, nghiên cứu một chút tâm lý ghen tị, biết được những loại người nào là người hay ghen tị, trong những tình huống như thế nào dễ gây ra ghen tị nhất, trong những tình huống nào dễ tránh ghen tị. Việc đó có thể có nhiều ích lợi đối với bạn.

Francis Bacon đã từng viết một bài văn hay ?Bàn về ghen tị?, đã từng phân tích rất hay đối với việc ghen tị. Ông cho rằng -

Những người hay ghen tị người khác là những người như thế này: người không có đức không có tài, họ không thể từ những ưu điểm của bản thân để rút ra được chất tu dưỡng, mà nhất định phải tìm khuyết điểm của người khác để làm chất tu dưỡng, dùng biện pháp làm bại hoại hạnh phúc của người khác để an ủi mình, bản thân họ thiếu một đức tính tốt đẹp nào đó thì lấy việc hạ thấp đức tính tốt đẹp này của người khác để thực hiện sự cân bằng giữa hai người; người hay đi hỏi thăm những chuyện lời ong tiếng ve, họ lấy việc phát hiện những điều không vui vẻ của người khác, để làm cho mình được một trận hả hê vui tai vui mắt, ?ghen tị là một thứ tính dục lang thang khắp nơi?, chỉ có những người nhàn cư mới có thể được hưởng nó. Còn tất cả mọi người vùi đầu vào sự nghiệp của mình, căn bản không có thì giờ để ghen tị người khác; những người có loại khuyết điểm nào đó khó khắc phục, họ vì khiếm khuyết của mình không có cách nào bù đắp được, cần phải làm tổn thương người khác để được bù đắp lại; người đã từng trải qua tai họa và thảm họa lớn, những người này thích đem thất bại của người khác xem là sự đền bù đối với những đau khổ mình phải kinh qua trước kia; người có lòng hư vinh cực mạnh, họ không thể nhìn ra trong một sự nghiệp, người khác luôn luôn mạnh hơn anh ta, họ không thể khoan nhượng đồng nghiệp hoặc người mà anh ta rất quen thuộc được đề bạt.

Dễ dàng bị ghen tị là những người như thế này: người ưu tú của thế hệ sau, họ rất dễ bị các vị nguyên lão ghen tị; người xuất thân hèn mọn một khi bốc lên; các công tử nhà giàu "tọa hưởng kỳ thành"; người xuất phát từ dã tâm muốn ngoi lên, khắp nơi ôm lấy việc để làm; người tự kiêu tự đại, những người này mọi lúc mọi nơi đều tỏ rõ ưu việt của mình, hoặc khoe khoang trắng trợn cố hòng áp đảo tất cả mọi người cạnh tranh; người được hưởng địa vị ưu việt nào đó mà lại xảo quyệt che giấu, họ làm cho người khác cảm thấy họ không có giá trị do đó mà không xứng đáng được hưởng hạnh phúc đó; người thích xuất đầu lộ diện và những thằng ngốc thay các nhân vật lớn xuất đầu lộ diện.

Tương đối dễ dàng tránh ghen tị là những người như sau: người có đức hạnh cao cả, vì hạnh phúc của họ đến từ sự lao khổ của họ nên không dễ bị ghen; người với danh hiệu quý tộc cha truyền con nối; người tuần tự tiệm tiến lên cao; người đã từng nếm đủ thảm họa sau mới giành được hạnh phúc, hạnh phúc đến với họ không dễ dàng như thế, cả đến làm cho người khác đồng tình; người hay kể khổ kể nghèo, loại người này cho dù ở địa vị trên cũng vẫn thích kể nghèo kể khổ với người khác, ngâm nga một điệu than vãn ?đang sống như người bị tù đày?, kỳ thực họ chưa chắc đã thật sự chịu khổ như thế, đây chỉ là một màu khói dùng để làm nhạt tính ghen tị của người khác; những nhân vật lớn vui lòng dùng địa vị ưu việt của mình bảo hộ lợi ích của thuộc hạ, hành vi của họ bằng việc đắp lên một "con đê" hữu hiệu để ngăn chặn ghen tị; người bất kể ở vị trí địa vị nào đều có thể bình thản thành khẩn cởi mở mình với người khác; người chỉ nấp ở sau màn mà không dễ dàng xuất đầu lộ diện; người mà ở một số mặt để cho người khác chiếm vị trí ở trên mình.

Bị người khác ghen tị, không duyên cớ bị người khác thù hằn, bị người khác vu cáo hãm hại, bị người khác bức hại, thì trong lòng luôn khó chịu, có một nỗi cay đắng khó nói ra. Nhưng, nhìn thế giới nhiều hơn, nhất là nhìn những người hay ghen tị người khác nhiều hơn, nhìn thấu rõ hơn thì trong lòng sẽ có thể bình tĩnh hơn nhiều. Những người ghen tị bạn phần nhiều là những người không bằng bạn, người mạnh hơn bạn nói chung không thể ghen tị bạn. Như vậy, chiến lược cơ bản của bạn nên là giữ vững trận địa của mình, ít xuất kích đối với người ghen tị bạn. Chỉ cần bạn bình tĩnh, giữ được thêm một ngày thì kẻ ghen tị bạn sẽ có thể khó chịu thêm một ngày. Giống như khi bạn đang đọc sách, viết văn, gặp phải những tiếng ồn từ bên ngoài phòng cố ý phát ra để quấy rầy bạn, bạn chỉ có bình tĩnh đứng dậy đi đóng chặt cửa sổ lại, nhốt tiếng ồn ở bên ngoài phòng, như thế có lẽ bạn mới có thể tiếp tục đọc sách, viết văn được. Bằng không, bạn phải chạy ra quát một tiếng lớn đối với kẻ phát ra tiếng ồn, cãi nhau một trận đến đỏ mặt tía tai hoặc dẫn đến bệnh tim phát ra, thế thì bạn sẽ hỏng bét hết, không những không lập tức tiếp tục đọc sách viết văn, chưa biết chừng đến mấy tiếng đồng hồ liền đều vì tâm trạng không tốt mà không làm nổi việc gì.

Ngoài việc giữ chặt trận địa của mình, không dễ dàng xuất kích, nếu như có thể thiết kế một vài biện pháp khéo léo hơn để tránh né ghen tị, thì càng lý tưởng hơn. Ví dụ, trước vinh dự cố gắng ít chìa tay ra, khi chưa cần xuất đầu lộ diện cố gắng ít xuất đầu lộ diện, càng không nên đi khoe khoang mình. Hãy suy nghĩ thay cho người khác nhiều hơn một chút, những thuận tiện có thể nhường cho người khác thì hãy để cho họ chiếm. Hãy cống hiến nhiều hơn một chút cho công chúng, cho xã hội. Mọi lúc mọi nơi làm việc thiện, chân thành gặp gỡ với người khác. Bồi dưỡng tình cảm đạo đức cao thượng v.v... Như thế, có lẽ bạn sẽ có thể xua tan được đám sương mù của ghen tị sáng tạo cho mình một bầu trời trong trẻo.